Ο τίτλος δικός μας. Αποπειράται να μεταφέρει το κλίμα, τις εικόνες, τις αναμνήσεις μιας εποχής, πριν τη δεκαετία του ’80, όταν ο Κολοβρέχτης και το περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής αρχίζουν να βιώνουν τις πρώτες επιπτώσεις από μια άνευ ορίων οικονομική «ανάπτυξη». Μιας εποχής, μετά τον πόλεμο, όταν ο σκληρός μόχθος των καθημερινών ανθρώπων έβρισκε διέξοδο, δροσιζόταν στα καθαρά νερά του υγροβιότοπου.
Πηγή του σημειώματος είναι ένα κείμενο που δημοσιεύτηκε στο πρώτο τεύχος του μαθητικού περιοδικού περιβαλλοντικής και πολιτιστικής δράσης «ΠΑΡΡΗΣΙΑ», το οποίο κυκλοφόρησε την άνοιξη του 1999. Το παραθέτουμε ολόκληρο με την επισήμανση – προτροπή ότι ευχαρίστως θα δημοσιεύουμε φωτογραφίες ή αναμνήσεις από εκείνη την εποχή (μπορείτε να στείλετε e-mail στο kolobrextissos@gmail.com).
Στη σύνθεση της κεντρικής φωτογραφίας η δεξιά φωτογραφία είναι του φωτογράφου Δημήτρη Παπαδήμου. Χρονολογείται από τη δεκαετία του ’60 και προέρχεται από το αρχείο του στο ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, κωδικός τεκμηρίου DP10.25.163).
Για τη σύνταξη του κειμένου συνεργάστηκαν: Δέσποινα Αναστασίου, Βαγγελίτσα Σολωμού, Βαγγέλης Τάρλας, Σταματούλα Χαλέπα (Γ’ Γυμνασίου Ψαχνών) και Ρούλα Τσούμαρη (Λυκείου Ψαχνών). Την επιμέλεια και το συντονισμό της παρρησίας είχε ο φιλόλογος Δημήτρης Μπαρσάκης.
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΩΣ ΤΙΤΛΟ «Η ΜΟΙΡΑ ΤΟΥ ΚΟΛΟΒΡΕΧΤΗ»:
«Είναι πλέον σε όλους γνωστό ότι οι κίνδυνοι που απειλούν το περιβάλλον γίνονται συν τω χρόνω όλο και σοβαρότεροι. Οι αυξανόμενες ανθρώπινες επεμβάσεις στη φύση θα επιφέρουν αναπόφευκτα την ανατροπή της ισορροπίας και αρμονίας του κόσμου μας. Οι ιλιγγιώδεις και ανεξέλεγκτοι ρυθμοί, με τους οποίους συντελείται η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής, είναι φυσικό να προκαλούν τρόμο σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Όμως, αν και η καταστροφή συντελείται μπροστά στα μάτια μας, δεν το αντιλαμβανόμαστε. Συνηθίσαμε! Είναι μοιραίο, λέμε, και συνεχίζουμε να κοιμόμαστε ήσυχοι!
Nότια των Ψαχνών και σε απόσταση 4 μόλις χιλιομέτρων βρίσκεται μια μεγάλη αμμώδης παραλία, που ήταν κάποτε από τις καθαρότερες και ομορφότερες του Ευβοϊκού. Η παραλία, μαζί με το γύρω λιβάδι και την ποταμιά, φέρει το όνομα Κολοβρέχτης - άγνωστο από πότε.
Kατά την αρχαιότητα, όλο το λιβάδι ήταν θάλασσα, ως τους πρόποδες των κοντινών λόφων, όπου έχουν εντοπιστεί οικισμοί από τα νεολιθικά ήδη χρόνια. Κάπου εκεί τοποθετείται και η αρχαία Μεσσαπία.
Πριν μερικές δεκαετίες, το λιβάδι ήταν γεμάτο καλαμιώνες. Τα «μάτια» απ’ όπου ανάβλυζε γλυκό νερό ήταν αμέτρητα. Οι αγρότες καλλιεργούσαν τα χωράφια τους με ήπιο τρόπο. Μαγγανοπήγαδα πολλά, αλέτρια, μουλάρια, καράμαξα. Στην παύση της δουλειάς τους, το κολατσό τους. Έβρισκαν καιρό να πάνε κι ως τη θάλασσα να δροσιστούν στα καθάρια νερά και να μαζέψουν τζουτζουβίλια, αχινούς, ακόμη και λασπόψαρα, με τα χέρια! Αυτά από την άνοιξη ως το φθινόπωρο. Τους χειμωνιάτικους μήνες βασίλευε γαλήνη στην περιοχή, εκτός βέβαια από το σημείο εκείνο που διέρχεται πολύ κοντά στη θάλασσα η εθνική οδός Χαλκίδας-Ψαχνών. Όμως, το κακό μικρό…
Στο μέσο περίπου της παραλίας, είχε στήσει το πρόχειρο μαγαζάκι του (και κατοικία του) ο συγχωρεμένος ο Μπαρμπα-Μήτσος ο Κατσαρός, πλάι στο γιοφύρι, κοντά στην εκβολή της ποταμιάς. Ο Μπάρμπα – Μήτσος, είχε διαμορφώσει το χώρο με αγάπη, με δέντρα και λουλούδια, παγκάκια, ακόμη και κούνιες για τα παιδάκια. Τα καλοκαίρια ήταν χαρά θεού. Κανείς Ψαχνιώτης δεν έλειπε. Και έφτανε και ο Κωτσαλής με το τρίκυκλο ποδήλατό του που κουβάλαγε στο μικρό ψυγείο πάγου τα παγωτά, για τους λουόμενους.
Γύρω στα 1980 τα πράγματα άλλαξαν. Είχαν ήδη πριν αρχίσει να αλλάζουν. Κανείς πια δεν πήγαινε για κολύμπι στον Κολοβρέχτη. Πέθανε ο Μπαρμπα- Μήτσος. Το λιβάδι γέμισα γεωργικά μηχανήματα. Ο καλαμιώνας συρρικνώθηκε. Τα τρεχούμενα νερά άρχισαν να στραγγίζουν. Αλλά το κυριότερο είναι ότι η θάλασσα άρχισε να λασπώνει, να θολώνει το νερό, να χάνεται η ζωή αργά-αργά.
Σήμερα πια η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη, γιατί όλο αυτό το διάστημα δεν υπήρξε τροχοπέδη ή προστασία. Τα χωράφια έφτασαν στη θάλασσα. Μικρό μονάχα δείγμα του καλαμιώνα απόμεινε, σε ένα σημείο (εκεί που είναι ο βάλτος). Μαγαζιά και θερινές κατοικίες ξεφύτρωσαν αυθαιρέτως καθ’ όλο το μήκος της ακτής. Σωροί εδώ και εκεί σκουπίδια, ιδίως από πλαστικό και γυαλί. Τα φυτοφάρμακα μόλυναν τα νερά, στις πηγές. Και η θάλασσα, η θάλασσα, που έλεγε ο Σεφέρης « ποιος θα μπορέσει να την εξαντλήσει;», εξαντλήθηκε τελικά. Εργοστάσια ολόγυρα, βρώμα, λάσπες και χημικά απόβλητα.
Ο Κολοβρέχτης είναι ρηχή θάλασσα, και ως εκ τούτου, ιδιαίτερα ευαίσθητη. Στη λασπώδη πλέον αμμουδιά κείτονται τα κουφάρια αμέτρητα, από οστρακοειδή, καβούρια, πίνες και κ.λ.π. Πάντως, παρά την απογύμνωση και καταστροφή της φυσικής βλάστησης τις περιοχές, χιλιάδες αποδημητικά πουλιά συνεχίζουν να βρίσκουν καταφύγιο εκεί: ερωδιοί, πρασινοκέφαλες πάπιες, νυχτοκόρακες, τσικνιάδες κ.ά. Υπάρχουν και τα πτηνά που είναι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής: ορτύκια, καμπίσιες πέρδικες, κότσυφες, μελισσουργοί κ.ά. Επίσης, χρόνια τώρα, έβρισκαν καταφύγιο στον Κολοβρέχτη αλεπούδες, λαγοί, σκίουροι, κουνάβια. Μέσα στους καλαμιώνες, στις γλύφες, ζούσαν ψάρια του γλυκού νερού και χέλια.
Όλα χάνονται σιγά σιγά, όπως χάθηκαν κι οι άνθρωποι από τον Κολοβρέχτη. Συχνάζουν μόνο οι κυνηγοί να σκοτώσουν ό,τι βρουν μπροστά τους - σαν να μην φτάνει η εκχέρσωση, σαν να μην φτάνουν τα δηλητηριώδη λύματα των παρακείμενων βιομηχανιών, σαν να μην φτάνουν τα φυτοφάρμακα, σαν να μην φτάνει η αλλοίωση από τους αυθαίρετους και καταπατητές, σαν να μην φτάνει και η καύση της άγριας χλωρίδας για χάρη της εύκολης βοσκής!
Μιλάμε για την προοδευτική και ανεπανόρθωτη καταστροφή ενός μοναδικού και ανεκτίμητου υγροβιότοπου, ο οποίος, εκτός των άλλων, έχει και μεγάλη αισθητική αξία. Άλλοι φταίνε λιγότερο και άλλοι περισσότερο, μα είναι πολλοί αυτοί που φταίνε και πρώτα από όλους η πολιτεία και τα όργανά της. Η ως τώρα αδιαφορία τους δεν μπορεί παρά να ισοδυναμεί με ενθάρρυνση και υπόθαλψη του καταστροφικού έργου. Μήπως λήφθηκε ως τώρα κάποιο μέτρο προστασίας; Μήπως τιμωρήθηκε κάποιος από τους τόσους παρανομούντες; Μήπως συνελήφθη ή έστω κατηγορήθηκε κανείς για λαθροθηρία, καταπάτηση, ρύπανση, μόλυνση; Μήπως επίσης έγινε κάποια σύσταση ή η ενημέρωση έστω, κυρίως σε βοσκούς και αγρότες, σχετικά με τις επιβλαβείς δραστηριότητες και μεθόδους που χρησιμοποιούν αρκετοί από αυτούς;
Πολύ απλά, αν θα πεθάνει ή θα ζήσει ο Κολοβρέχτης εξαρτάται μόνο από μας, από όλους μας - δεν είναι θέμα μοίρας! Και για τούτο έχει νόημα να κάνουμε αγώνα. Ζητούμε όμως από το νεοφώτιστο Δήμο Μεσσαπίων να επιβεβαιώσει την προ εξαγγελμένη οικολογική ευαισθησία του, να μελετήσει καλά την υπόθεση και να προβεί δίχως αναβολές σε δραστικές ενέργειες. Φθίνει ο Κολοβρέχτης και πεθαίνει, αλλά, αν το θελήσουμε στ' αλήθεια, θα σωθεί. Τη μοίρα του εμείς θα την πούμε! Καιρός για δράση!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου