Σάββατο 5 Μαΐου 2018

Αίτημα για επέκταση, αξιοποίηση και συνένωση του αρχαιολογικού χώρου Βολερίου με αρχαιολογικές θέσεις Κολοβρέχτη

Με έγγραφό της προς την Εφορεία Αρχαιοτήτων Εύβοιας (ΕΦΑ) η ομάδα πολιτών για τη διάσωση του υγροβιότοπου του Κολοβρέχτη ζητά την επέκταση, αξιοποίηση και συνένωση του αρχαιολογικού χώρου Βολερίου με αρχαιολογικές θέσεις Υγροβιότοπου Κολοβρέχτη, λόγω επί πλέον αρχαιολογικών και ιστορικών στοιχείων. 

Το έγγραφο στάλθηκε τα τέλη Μαρτίου 2018 και κοινοποιείται στους εξής:
Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας, Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Ευβοίας, Δήμαρχο Χαλκιδέων, Δήμαρχο Διρφύων-Μεσσαπίων, Τοπική Κοινότητα Νέας Αρτάκης, Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Υπουργείου Πολιτισμού.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ:
Πιστεύοντας στην ευαισθησία και το ενδιαφέρον σας για την Προϊστορία της Εύβοιας, παρακαλούμε να μεριμνήσετε για τη επέκταση του αρχαιολογικού χώρου της σημαντικής παλαιολιθικής θέσης του Βολερίου Νέας Αρτάκης Ευβοίας και την συνένωσή της με αρχαιολογικούς χώρους που περιβάλλουν τον γειτονικό Υγροβιότοπο ("Κολοβρέχτη").
Η κατάσταση έχει ως εξής:
Oι ασυνήθεις συγκεντρώσεις πυριτολίθων στο Βολέρι αποτέλεσαν την βάση πάνω στην οποία καθορίστηκε εκεί η ανθρώπινη παρουσία σε όλες τις Παλαιολιθικές περιόδους: Υπήρξε ένας προνομιούχος τόπος για τους παλαιολιθικούς κυνηγούς και νομάδες, σαν εργαστηριακή περιοχή κατασκευής λίθινων εργαλείων από τους τοπικούς αυτούς πυριτολίθους (ενός ιδιαίτερα σκληρού πετρώματος). Στο Βολέρι, η παλαιότερη φάση κατοίκησης υπολογίζεται περίπου πριν 300.000 χρόνια, κατά τον Δρα Χρήστο Ματζάνα (Προϊστοριολόγο-αρχαιολόγο, ειδικευμένον στο
Τεταρτογενές, νυν αναπληρωτή Έφορο Αρχαιοτήτων στην Ολυμπία).
Ο Δρ. Χρήστος Ματζάνας έχει μελετήσει στατιστικά το διασωθέν επιφανειακό υλικό της Νέας Αρτάκης Ευβοίας, το 2002, που αριθμεί χιλιάδες λίθινα παλαιολιθικά εργαλεία, καθώς και τέχνεργα από τα κατάλοιπα κατασκευής τους. Η θέση αναφέρεται ως μία από τις σημαντικότερες οκτώ παλαιολιθικές επιφανειακές θέσεις, στον χάρτη που δημοσίευσε η Καθηγήτρια κ. Νένα Γαλανίδου (2014). Τα περισσότερα λίθινα ευρήματα βρίσκονται στη συλλογή της Φαρμακοποιού κ. Εύης Σαραντέα- Μίχα, με άδεια του ΥΠΠΟ το 1981, η οποία ανεκάλυψε τη θέση, μετά από την εμπειρία της σαν εθελόντρια σχεδιάστρια λίθινων εργαλείων στο Σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής.
Το Βολέρι Νέας Αρτάκης υπήρξε τόπος δραστηριοτήτων ανθρώπων, ίσως από τις απαρχές εμφάνισης προϊστορικών κυνηγών και νομάδων στην περιοχή. Επί πλέον υπήρξε και τόπος μόνιμης ή περιστασιακής εγκατάστασης ανθρώπων της Παλαιολιθικής εποχής, σύμφωνα με τις μελέτες του Δρα Χ. Ματζάνα.
Το παλαιολιθικό Βολέρι απέχει ελάχιστα, 250 μ. περίπου από τον πυρήνα του Υγροβιότοπου Λιβάδι («Κολοβρέχτη»), ο οποίος τουλάχιστον σε ορισμένες περιόδους, πρέπει να αποτελούσε πηγή νερού και επομένως κυνηγίου για τους προϊστορικούς κυνηγούς που δρούσαν στην περιοχή (βλ. συνημμένο 3).
Βιβλιογραφικές πηγές:
Εύη Σαραντέα- Μίχα, 1986, 1992, 1996, (ερευνήτρια προϊστορικών θέσεων, Φαρμακοποιός), Δρ. Χρήστος
Ματζάνας (Αναπλ. Έφορος Αρχαιοτήτων στην Ολυμπία – Προϊστοριολόγος) 2004, 2009, Αδαμάντιος
Σάμψων (Καθηγητής Προϊστορίας Παν. Αιγαίου) 1996, Νένα Γαλανίδου (Καθηγήτρια Προϊστορίας Παν.
Αιγαίου) 2014, Ανδρέας Ντάρλας (Έφορος Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας ΥΠΠΟ) 1994, Νίκος
Σκαρπέλης (Καθηγητής Γεωλογίας Παν. Αθηνών) 2017.

*
ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΟΥ ΒΟΛΕΡΙΟΥ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΑΡΤΑΚΗΣ
Οι παλαιολιθικές θέσεις Βολέρι και Φανερωμένη της Νέας Αρτάκης απέχουν μεταξύ τους περί τα 1.300 μ. Η επέκταση του οικισμού της Νέας Αρτάκης στις περιοχές Φανερωμένης και Βολεριού αφάνισε παλαιολιθικές θέσεις σε ποσοστό περίπου 90%, δυστυχώς χωρίς διαφύλαξη αλώβητων σημείων για μελλοντικές ανασκαφικές έρευνες. Στην κορυφή του προϊστορικού πυριτολιθικού βράχου του Βολεριού κτίστηκαν πολυτελείς επαύλεις. Πυριτολιθικοί βράχοι και πλήθος άλλων μικρότερων πυριτολίθων χρησιμοποιούνται πλέον ως δομικό υλικό από τους κατοίκους, αφανίζοντας μεταξύ αυτών και λίθινα εργαλεία. Από την θέση Φανερωμένης διασώθηκε μόνον ο κεντρικός πυριτολιθικός βράχος, εκτάσεως ενός στρέμματος, τώρα σε οικτρή κατάσταση.
Στους χώρους του Βολερίου που έχουν απομείνει άκτιστοι, είναι πιθανή ακόμη η ανεύρεση παλαιολιθικών τέχνεργων, στην επιφάνεια του εδάφους. Κατά τον Δρα Χρήστο Ματζάνα, το άκτιστο βόρειο τμήμα του Βολεριού «πρέπει πάση θυσία να προστατευτεί, να διαφυλαχθεί για τις μελλοντικές γενιές. Πρόκειται για θησαυρό γνώσεων». Είναι μοναδική επιφανειακή θέση μεταξύ των παλαιολιθικών στην Ελλάδα για το πλήθος, την παλαιότητα, την ποιότητα και το μέγεθος
τέχνεργων σε θέση επεξεργασίας πυριτολίθων, ως πηγή πρώτης ύλης (Quarry site).
Η θέση είναι ακόμα «ενεργός», από την άποψη ότι δίνει πληθώρα παλαιολιθικών εργαλείων και άλλων καταλοίπων επεξεργασίας των πετρωμάτων. Τα ευρήματα διακρίνονται στην επιφάνεια του εδάφους, σε περιοχές που δεν έχουν οργωθεί. Επίσης, επιθυμούν να επισκέπτονται το Βολέρι μαθητές Σχολείων και άλλοι επισκέπτες ξένοι και Έλληνες. Είναι σημαντικό το ερώτημα: Τι θα αντικρύζουν και αντιλαμβάνονται οι ενδιαφερόμενοι επισκέπτες και οι ειδικοί - σύγχρονοι και μελλοντικοί - εάν αφεθεί στην τύχη του και το υπόλοιπο βόρειο Βολέρι;
*
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΟΛΕΡΙ:
Μετά την άλωση από τον οικισμό του νότιου Βολερίου (παράνομης ή όχι) και την καταστροφή της πυριτολιθικής κορυφής του από ιδιώτες, πρέπει να διασωθεί το υπόλοιπο βόρειο Βολέρι, ένας ενεργός ακόμη από άποψη ευρημάτων χώρος, ως τμήμα ενός Όλου, που έχει τον χαρακτήρα:
1)Σπάνιας πυκνότητας ευρημάτων παλαιο-ανθρώπινης δραστηριότητας. (Τα ευρήματα που μελέτησε από το Βολέρι ο Δρ Χρ, Ματζάνας είναι περίπου 1.000).
2)Σπάνιας ποικιλίας τυποτεχνολογίας παλαιολιθικών εργαλείων, ορισμένα εκ των
οποίων εντυπωσιακού μεγέθους.
3)Μεγάλης ποικιλίας προϊστορικών εποχών τους.
4)Παλαιότητας ορισμένων ευρημάτων: Κατά τον ειδικό προϊστοριολόγο-αρχαιολόγο Δρα Χρήστο Ματζάνα (αναπλ. Έφορο Αρχαιοτήτων στην Ολυμπία), τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας στο Βολέρι ανάγονται στα 300.000 χρόνια πριν περίπου.
5)Ιδιαιτερότητας είδους πυριτολίθων, κατά τον Καθηγητή Γεωλογίας Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νίκο Σκαρπέλη, ο οποίος εξετάζει εργαστηριακά αυτό το διάστημα δείγματα πυριτολίθων από την θέση. Από αυτούς κατασκευάζονταν επί εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια λίθινα παλαιολιθικά εργαλεία.
6)Ως θέσης και μορφής τοπίου ιδιαίτερης, γεωλογικής και πετρολογικής, σημασίας.
7)Ως χώρου που μελλοντικά, με ένα πρόγραμμα συλλογής, μελέτης, αξιοποίησης δεδομένων, και με την πρόοδο των μεθόδων, θα αποδώσει περισσότερα πληροφοριακά επιστημονικά στοιχεία.
8)Ως φυσικού τοπίου, ιδιαίτερου κάλλους (πρόκειται για παραθαλάσσια δασώδη περιοχή).
9)ΕΠΕΙΓΕΙ η προστασία των πυριτολιθικών βράχων που έχουν απομείνει, η συγκέντρωσή τους σε ένα σημείο, ως μνημείο πετρολογικής-αρχαιολογικής σημασίας για την περιοχή. Η Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Νέας Αρτάκης κ. Ζαφειρία Ματζάνα είναι πρόθυμη να συνδράμει στον σκοπό αυτόν.
Κατά την άποψή μας πρέπει να ενημερωθούν οι κάτοικοι Βολερίου για την αξία των πυριτολίθων και να απαγορευτεί η περισυλλογή και η χρήση τους. Ιδιαίτερη μέριμνα χρειάζεται η (εν μέρει σπασμένη από μηχανήματα τώρα) υψηλότερη πυριτολιθική κορυφή του Βολερίου.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Τοπίου υπεγράφη στη Φλωρεντία στις 20-10-2000 και κυρώθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία στις 25-2-2010 (ΦΕΚ τ. Α’, αρ. φύλλου 30). Θεωρούμε ότι η εν λόγω Σύμβαση βρίσκει εφαρμογή στην περίπτωση του ακρωτηρίου Βολερίου Νέας Αρτάκης Ευβοίας: ενός Τοπίου υπό την έννοια του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, ιστορικού τόπου, περιβάλλοντος,
οικοσυστήματος, γεωμορφολογίας, πετρολογίας.
Θεωρούμε ότι επιστημονικά και δεοντολογικά είναι επιβεβλημένο να συνενωθούν οι εξής τόποι στο βόρειο παλαιολιθικό Βολέρι: της φρυκτωρίας (ή κλασικού οχυρού), του γειτονικού παραδοσιακού καμινιού και του χώρου των μαχών κατά το 1821, των Δύο Βουνών, χώρου στον οποίο στις 28 Μαρτίου 1822 σκοτώθηκε ο πολέμαρχος της Εύβοιας Αγγελής Γοβιός και το πρωτοπαλήκαρό του Κώτσος Δημητρίου (Δημήτρης Φωτιάδης, Η Επανάσταση του '21, τ. Β’, σ. 206, εκδ. Ν. Βότσης, 1977), για να τιμήσουμε αυτόν τον τόπο και τις επόμενες γενεές. Έτσι μια γεωλογική – αρχαιολογική διαχρονική θεώρηση της περιοχής Βολερίου -Υγροβιότοπου Λιβάδι (ή «Κολοβρέχτη»), θα μπορούσε να αποτελεί τον πυρήνα μιας, ίσως μοναδικής για την Ελλάδα, παρουσίασης στο κοινό, με τη δημιουργία:
Α) Γεωπετρολογικού-πολιτιστικού-ιστορικού Πάρκου το οποίο θα συνενώνει:
α) Τους κηρυγμένους χώρους του Ακρωτηρίου Βολέρι Νέας Αρτάκης που έχουν
απομείνει άκτιστοι (Υ.Α.ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ11/9894/362/13-3-1985, ΦΕΚ209/Β/85), β) Τους χώρους Βάρκας, Γλύφας και του Μπαϊράμαγα Ψαχνών (με θέσεις παλαιολιθικές και νεολιθικές, θέσεις της εποχής Χαλκού, μυκηναϊκές, αρχαϊκές, κλασικές, ελληνιστικές - νυν ερευνούμενοι προς συνένωση από το ΥΠΠΟ), γ) Τμήμα της περιοχής Λιβάδι ή «Κολοβρέχτη», κηρυγμένης ως Υγροβιότοπος (Π.Δ. –
ΦΕΚ 642/Δ/9-10-89).Την δημιουργία Πολιτιστικού Πάρκου στην περιοχή είχαν εισηγηθεί το 2009 η Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, ο Ορειβατικός Σύλλογος Χαλκίδας και άλλοι Σύλλογοι. Θεωρείται από ορισμένους πως η θέση του ηλιοβασιλέματος από τον προνομιούχο τόπο του Βολεριού, θα αποτελέσει το αποκορύφωμα της μοναδικής αυτής εμπειρίας για τους επισκέπτες.
Β) Δημιουργία Παρατηρητηρίου Πουλιών μεταξύ Ψαχνών-Ν. Αρτάκης. Συνολικά 193 είδη πουλιών καταγράφηκαν από το 1978 μέχρι το 1993, στον Υγροβιότοπο του Κολοβρέχτη από τον Καθηγητή Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Τριαντάφυλλο Ακριώτη.
Τα 45 εξ αυτών είναι σπάνια και απειλούμενα. Πολλά είναι μεταναστευτικά. Ορισμένα έρχονται από τα νότια της Σαχάρας και άλλα από Φινλανδία και Ουκρανία. Σε συνέχεια των ανωτέρω παρακαλούμε για τις απαραίτητες ενέργειές σας, προκειμένου να αξιοποιηθεί και να συνενωθεί ο αρχαιολογικός χώρος Βολερίου με τις γειτονικές αρχαιολογικές θέσεις Υγροβιότοπου «Κολοβρέχτη», ώστε να αποτίσουμε φόρο τιμής στον πολυσήμαντο αυτόν τόπο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου